Hiperakuzi Nedir? Seslere Aşırı Hassasiyetin Nedenleri ve Çözüm Yolları

Sessizliğe Sığınmak Zorunda Kalanlar

Günlük yaşamda sıradan kabul edilen sesler — bir suyun damlaması, yaprakların hışırtısı, hatta bir çatalın tabağa değmesi — bazı insanlar için adeta bir işkenceye dönüşebilir. Bu duruma “hiperakuzi” denir. Pek çok kişi bu rahatsızlığın farkında olmadan yaşar, çünkü “fazla hassas kulak” olmak basit bir özellik gibi görülür. Oysa ki hiperakuzi, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilecek nörolojik ve işitsel bir durumdur.

Hiperakuzi Nedir?

Hiperakuzi, çevredeki normal düzeydeki seslerin kişi tarafından rahatsız edici derecede yüksek algılanmasıdır. Bu kişiler için sıradan sesler, acı verici hale gelebilir. Genellikle işitme duyusu tamamen yerindedir, hatta bazı durumlarda normalden bile iyi işitirler. Sorun, sesin şiddetinden çok algılanış biçimiyle ilgilidir.

Belirtiler: Hangi Sesler Dayanılmaz Gelir?

Hiperakuziye sahip bireyler, genellikle şu seslerden rahatsızlık duyar:

• Mutfakta tabak çanak sesleri
• Elektrik süpürgesi ya da saç kurutma makinesi gibi ev aletleri
• Çocukların bağırması ya da yüksek tonda konuşmalar
• Trafik gürültüsü
• Alışveriş merkezlerindeki fon müzikleri

Bu sesler kişide anksiyete, baş ağrısı, hatta fiziksel acı hissine neden olabilir. Bu da sosyal izolasyona yol açabilir.

Hiperakuzi Neden Olur?

Bu rahatsızlığın kesin nedeni her zaman net değildir, ancak birkaç faktör öne çıkar:

• İşitme sistemi hasarları (özellikle iç kulakta)
• Travmatik beyin yaralanmaları
• Migren veya TMJ bozuklukları (çene problemleri)
• Anksiyete bozuklukları veya PTSD (travma sonrası stres bozukluğu)
• Yüksek sese ani maruz kalma (örneğin patlama, konser gibi)

Bazı uzmanlar, beynin sesleri filtreleme ve düzenleme mekanizmasında yaşanan bir bozukluğun hiperakuziye yol açtığını düşünmektedir.

Teşhis Nasıl Konur?

Hiperakuzi genellikle işitme testleri ve hastanın öyküsüne dayalı bir değerlendirmeyle teşhis edilir. Burada en önemli unsur, kişinin yaşam kalitesinin ne kadar etkilendiğidir. Standart işitme testleri çoğunlukla normal çıksa da özel yüksek ses toleransı (UCL) testleri ile sorun saptanabilir.

Tedavi Yöntemleri: Her Şey Beyinde Bitiyor

Hiperakuzi tedavisi kişiye özel planlanır ve çoğunlukla beynin sesleri yeniden işlemeyi öğrenmesi hedeflenir. Kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

• Ses terapisi (sound therapy): Hafif ve rahatlatıcı seslerle beyin yeniden eğitilir.
• Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT): Anksiyete ve ses korkusunun psikolojik yönüyle başa çıkılır.
• Duyusal entegrasyon egzersizleri: Özellikle çocuklarda etkilidir.
• Kulak koruyucu kullanımı: Ancak bu her zaman önerilmez, çünkü sese alışmayı zorlaştırabilir.

Yaşamla Uyum: Hiperakuzili Biri İçin Tavsiyeler

1. Gürültülü ortamlardan uzak durmak yerine, kontrollü ses maruziyeti tercih edin.
2. Uyaran azaltımı değil, duyusal tolerans artırımı hedeflenmeli.
3. Yakın çevrenizle durumu paylaşarak, anlayışlı bir sosyal destek ağı oluşturun.
4. Gerektiğinde uzman psikolojik destek alın.

Sonuç: Duyularımızın Farkında Olmak

Hiperakuzi, sessizliğin içinde kaybolan bir sorun gibi görünse de etkisi oldukça derindir. Seslerle barışmak, çoğu zaman içsel bir yolculuktur. Beynimizin seslere nasıl yanıt verdiğini anlamak, sadece bu rahatsızlığı değil, aynı zamanda kendimizi daha iyi tanımamıza da yardımcı olabilir.